روستای تاریخی پاژ مشهد
روستای سرسبز پاژ، به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مشهد، نه تنها به دلیل طبیعت دلنشینش بلکه به واسطه قدمت تاریخی و ارتباطش با حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسه‌سرای بزرگ ایران، شهرت جهانی دارد. این روستا که خیابان اصلی آن به نام فردوسی نامگذاری شده و سایر معابر نیز بر اساس همین نام شماره گذاری شده‌اند، میزبان گردشگران بسیاری است که برای آشنایی با زادگاه حماسه‌سرای ایران به این دیار سفر می‌کنند. همراه ما باشید تا بیشتر با این روستای تاریخی و جاذبه‌های آن آشنا شویم.
روستای پاژ، زادگاه فردوسی
روستای پاژ، یکی از جاذبه‌های گردشگری استان خراسان رضوی و زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسه‌سرای بزرگ ایران، در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال شرقی مشهد و در تقاطع جاده کلات و کارد قرار دارد. برای رسیدن به این روستای تاریخی و سرسبز، می‌توانید از مشهد با استفاده از بلوار ۲۲ بهمن به سمت کلات نادری حرکت کنید. روستای پاژ در این مسیر و در سمت چپ جاده واقع شده است.
روستای پاژ، مهد حماسه و تاریخ
روستای پاژ، زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسه‌سرای بزرگ ایران، در دامان طبیعتی سرسبز و با باغ‌های انگور فراوان واقع شده است. این روستا که در ۱۵ کیلومتری شمال مشهد قرار دارد، نه تنها به عنوان زادگاه فردوسی شهرت دارد، بلکه آثار تاریخی ارزشمندی نیز در خود جای داده است. تپه‌ای باستانی در نزدیکی روستا، با خرده سفال‌ها و کاشی‌های رنگارنگ، گواهی بر قدمت طولانی این منطقه است. برخی پژوهشگران، این آثار را به سده‌های اولیه اسلامی تا قرن دهم قمری نسبت می‌دهند. روستای پاژ، با این همه تاریخ و فرهنگ غنی، همچنان به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مهم در خراسان رضوی شناخته می‌شود.
تاریخچه روستای پاژ
روستای پاژ، با قدمتی غنی و ریشه در اعماق تاریخ، به عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق باستانی ایران شناخته می‌شود. کشف تپه‌های باستانی در مجاورت روستا، گواهی بر سابقه تاریخی این منطقه از سده‌های اولیه پس از اسلام تا قرن‌های نهم و دهم هجری است. این تپه‌ها با آثار و بقایای به جا مانده از گذشته، حکایت از تمدنی پویا و پیشرفته در این منطقه دارند.
اهمیت تاریخی روستای پاژ تنها به آثار باستانی آن محدود نمی‌شود. این روستا به عنوان زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسه‌سرای بزرگ ایران، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. فردوسی در همین روستا متولد شد و شاهنامه حماسی خود را در آن سرود. این روستا با پرورش چنین نابغه‌ای، نقش مهمی در شکل‌گیری هویت فرهنگی ایران ایفا کرده است. با وجود گذشت قرن‌ها، هنوز هم نام فردوسی و شاهنامه با روستای پاژ گره خورده است و این روستا را به یکی از مقاصد مهم گردشگری فرهنگی تبدیل کرده است.
روستای پاژ؛ از قلعه‌های باستانی تا باغ‌های سرسبز
روستای پاژ با وسعتی حدود ۸۰۰ هکتار، علاوه بر اهمیت تاریخی، از لحاظ جغرافیایی نیز منطقه‌ای جذاب است. وجود تپه‌های باستانی مانند قلعه بلند و قلعه کهنه، نشان از استقرار جمعیت در این منطقه از گذشته‌های دور دارد. قلعه بلند که به نظر می‌رسد هسته مرکزی دهکده پاژ بوده است، با خندقی احاطه شده بود که از آن برای دفاع در برابر مهاجمان استفاده می‌شد. این ویژگی‌های دفاعی، حکایت از اهمیت استراتژیک این منطقه در گذشته دارد.
با این حال، روستای پاژ تنها به آثار باستانی خود محدود نمی‌شود. این روستا با باغ‌های سرسبز و طبیعت بکر، محیطی آرام و دلنشین را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. وجود این باغ‌ها، به ویژه باغ‌های انگور، بر جذابیت‌های گردشگری این روستا افزوده است.
به طور کلی، روستای پاژ با تلفیقی از تاریخ، فرهنگ و طبیعت، مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ، ادبیات و گردشگری است. این روستا با حفظ هویت تاریخی خود، به عنوان میراثی ارزشمند برای نسل‌های آینده محسوب می‌شود.
کشف قلعه و خانه‌ای با قدمت کمتر در روستای پاژ
کاوش‌های باستان‌شناسی در روستای پاژ به کشف یک قلعه بزرگ با قدمتی بیش از هزار سال انجامید. این قلعه که در زیر لایه‌های تاریخی مدفون شده بود، نشان از اهمیت تاریخی این روستا دارد. با این حال، خانه‌ای که به اشتباه به فردوسی نسبت داده می‌شود، قدمتی بسیار کمتر دارد و در قرن بیستم ساخته شده است. این خانه که در شرق قلعه قرار دارد، تنها یک اتاق کوچک دارد و به دلیل عدم رسیدگی، رو به ویرانی است.
اهمیت تاریخی روستای پاژ و ضرورت حفاظت از آن
روستای پاژ با قدمتی بیش از هزار سال، گنجینه‌ای از تاریخ و فرهنگ ایران است. با توجه به اقبال گردشگران به این روستا، ضرورت حفاظت از آن بیش از پیش احساس می‌شود. سازمان میراث فرهنگی باید با ثبت ملی این روستا و مرمت بناهای تاریخی آن، از جمله خانه‌ای که به اشتباه به فردوسی نسبت داده می‌شود، گامی مهم در جهت حفظ این میراث ارزشمند بردارد. این اقدام نه تنها از نظر تاریخی بلکه از نظر گردشگری نیز بسیار حائز اهمیت است.
تاسیس بنیاد فردوسی و اهداف آن
بنیاد فردوسی در سال ۱۳۸۴ با هدف پاسداشت زادگاه و آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی و ترویج زبان و فرهنگ فارسی تاسیس شد. این بنیاد با مجوز رسمی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فعالیت خود را آغاز کرد و در اساسنامه خود به فعالیت‌هایی چون راه‌اندازی فرهنگ‌سرای فردوسی، بوستان‌سرای مفاخر ایران و کتابخانه تخصصی در روستای پاژ تاکید کرده است. بنیاد فردوسی با طرحی جامع به نام «بازسازی زادگاه و آرامگاه فردوسی» به دنبال ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی و گردشگری در این مناطق است و آمادگی خود را برای همکاری با نهادهای دولتی اعلام کرده است.
طرح ساخت شهرک شاهنامه و چالش‌های پیش رو
یکی از طرح‌های مهم بنیاد فردوسی، ساخت شهرک شاهنامه در روستای پاژ است. این طرح با هدف تبدیل روستای پاژ به یک قطب فرهنگی و گردشگری و ایجاد امکانات متنوعی همچون موزه، کتابخانه، دانشگاه و شهرک گردشگری طراحی شده است. بنیاد فردوسی با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی زادگاه فردوسی و نزدیکی آن به آرامگاهش و همچنین ظرفیت گردشگری مذهبی مشهد، قصد دارد این طرح را به مرحله اجرا برساند. با این حال، تاکنون با وجود تلاش‌های بنیاد فردوسی، هیچ نهاد دولتی مجوز لازم برای اجرای این طرح‌ها را صادر نکرده است و این امر روند اجرایی شدن پروژه‌های فرهنگی در روستای پاژ را با کندی مواجه کرده است.
کارت پستال روستای پاژ
بنیاد فردوسی در اقدامی ارزشمند، در اردیبهشت ماه ۱۳۹۱، نقاشی رنگ و روغن زیبایی از روستای تاریخی پاژ را به صورت کارت پستال منتشر کرد. این اثر هنری توسط منصور وفایی، یکی از هنرمندان برجسته و آخرین بازماندگان نگارگری قهوه‌خانه‌ای، خلق شده است. این کارت پستال که نمای زیبایی از روستای پاژ را به تصویر می‌کشد، هدیه‌ای ارزشمند برای دوستداران فردوسی و علاقه‌مندان به هنر و تاریخ ایران است.
بازدید از روستای تاریخی پاژ
روستای پاژ، با فاصله‌ی اندکی از مشهد واقع شده است. دسترسی به این روستای تاریخی از مشهد بسیار آسان است و با ۲۰ دقیقه رانندگی می‌توانید خود را به این مکان تاریخی برسانید. با توجه به اینکه امکانات اقامتی و خدماتی خاصی برای گردشگران در این روستا وجود ندارد، بهتر است برنامه‌ی بازدید خود را محدود به یک روز کنید. بازدید از این روستای سرسبز و تاریخی رایگان است و بهترین زمان برای سفر به پاژ فصل بهار می‌باشد که طبیعت روستا در زیباترین حالت خود قرار دارد.
پرسش‌های متداول
۱.روستای پاژ کجاست؟
روستای تاریخی پاژ در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال شرقی مشهد و در تقاطع جاده کلات و کارد واقع شده است.
۲.دسترسی به روستای پاژ چگونه است؟
دسترسی به این روستا از طریق بلوار ۲۲ بهمن مشهد و جاده کلات نادری امکان‌پذیر است.
۳.آیا خانه فردوسی در روستای پاژ قرار دارد؟
اگرچه خانه‌ای به نام خانه فردوسی در این روستا وجود دارد اما به طور قطع نمی‌توان گفت که این خانه زادگاه واقعی حکیم ابوالقاسم فردوسی بوده است.
۴.آیا در روستای پاژ امکانات اقامتی وجود دارد؟
با توجه به نبود امکانات اقامتی در روستا، بهتر است برنامه بازدید از آن را محدود به یک روز کنید.
