مجسمه داوود میکل آنژ و تحلیل پیامهای نهفته در آن!
در کتاب مقدس آمده: فلسطینیان برای مبارزه با بنیاسرائیل جمع شده بودند و از میان آنان حریف میطلبیدند تا جالوت ۹ فوتی را به جانش بیاندازند. داوود که چوپانی جوان است، داوطلبانه به میدان نبرد میرود و جنگجوی غول پیکر فلسطینی را تنها با یک قلاب سنگ شکست میدهد. او سنگ را درست به پیشانی جالوت میزند و او را بر زمین میاندازد؛ و سپس به کمک شمشیر خود جالوت، سر او را از تن جدا میکند و پیروزی اسرائیل را قطعی میکند. داستان مجسمه داوود از همینجا شروع میشود.
داوود در ادامه به شخصیتی افسانهای در تاریخ اسرائیل میشود و با ۴۰ سال سلطنت به عنوان دومین پادشاه اسرائیل، ثبات و رفاه را برای این سرزمین و مردمانش به ارمغان میآورد. تمثال داوود که میکل آنژ آن را کشیده، داوود را پیش از حمله به جنگجو نشان میدهد.
شخصیت شخصیت داوود دستمایه هنرمندان و مجسمهسازان زیادی در دوره رنسانس بوده است، اما مجسمه داوود میکل آنژ چیز دیگریست. اولین تمایز بزرگ آن در «موقعیت زمانی» مجسمه است. تمام مجسمه سازان دیگر، داوود را پس از نبرد و به تصویر کشیدهاند و میکل آنژ شمایلی از او را قبل از نبرد و در حال آماده شدن برای آن ساخته است.
تفسیر حالات تمثال داوود
انتظار و آماده بودن داوود برای نبرد در ژست مجسمه پیدا است. به این موارد دقت کنید:
حفرههای بینیاش گشاد شده، که نشان از بیرون دادن پر شدت نفس به هنگام مصمم بودن توام با خشم است.
ابروهایش در هم رفته است.
سرش به چپ چرخیده و نگاهش به چیزی در دور دست خیره شده است که نشان دهنده تمرکز و عزم داوود برای رویارویی با جالوت است.
رگهای دست و بازویش بیرون زده است که هم نشان دهنده قدرت بدنی اوست و هم آمادگی و شجاعتش برای رویارویی با حریف، هرچند که خیلی بزرگتر از او باشد.
دست چپ داوود بند قلاب سنگ را نگه داشته است و در دست راستش که به لگن تکیه داده شده، سنگی توی قلاب است. انگار او در حالت آماده باش است.
نیم تنه داوود که عضلانی است قدرت او را به نمایش میگذارد و از آمادگی جسمانی او حرف میزند.
پاهای داوود به گونهای قرار گرفته است که نشان میدهد او قصد دارد یک قدم به جلو بردارد. پای چپش کمی به جلو خم شده و درحال قدم برداشتن است و پای راستش محکم و استوار به تنه درخت تکیه داده شده.
و اما راز اصلی مجسمه داوود، در گرو کلی نگریستن به آن است
حال تمام اعضای بدن او را در کلیتی با هم ببینید. در اولین نگاه بدون در نظر گرفتن جزئیاتی که بررسی کردیم. داوود انگار ظاهری آرام و استوار را در کنار هم دارد. توامان. این از اعتماد به نفس میآید. او نه در حالت ترس است و نه در حالت فرار و نه حتی در حالت کامل جنگی. با اعتماد به نفس و آرام اما محکم در حال قدم برداشتن به جلو است. سنگ را در دست راستش محکم گرفته، پای راستش محکم است. در نگاهش نوعی «آری میدانم چه کنم و متمرکزم و همه چیز تحت کنترل است» نهفته است. داوود شاهکار میکل آنژ است.
این ژست، این کنار هم آمدن آرامی و آمادگی و استواری ژست قهرمانان است هنگام پا گذاشتن به میدان نبردی که میدانند باید چه کنند. محکمی آنها نشان از آمادگیشان در برابر حریف (هرچند به نظر برسد که همگان احتمال پیروزی اورا قطعی میدانند) و آرامیاش نشانه عدم وجود ترس. دیوید در این اثر، مصمم و با اراده و قهرمان نمود پیدا کرده.
و آخرین شگفتی (شاید!) اینکه در نگاه بینندهای که این مجسمه را از نزدیک در گالری دل آکادمیای فلورانس میبیند، سر و دستان دیوید است که نامتناسب و بزرگتر از حالت عادی به نظر میآید. آیا این نقصی در اولین مجسمه معروف میکل آنژ است؟
راز عدم تناسب سر و دستان بزرگ با بدن این مجسمه
میکل آنژ این مجسمه را در ۱۵۰۱ یعنی در ۲۶ سالگیاش سفارش گرفت و در سال ۱۵۰۴ ساخت آن را به پایان رساند.
این مجسمه برای ارتفاع ۱۲ متری از سطح زمین سفارش داده شده بود و قرار بود نمای بیرونی کلیسای جامع فلورانس (کاتدرال) خانهی او باشد. این همان نکتهای است که سر و دستان بزرگ و نامتناسب او را توجیه میکند. وقتی یک ماکت از این مجسمه در کاتدرال قرار گرفت، کسانی که از پایین به آن مینگریستند. این مجسمه را بسیار عادی میدیدند. با این حال این مجسمه هیچگاه در محلی که برای آن سفارش داده شده بود قرار نگرفت و از همان ابتدا به جای دیگری منتقل شد.
این شاهکار بینظیر برای ۳۰۰ سال روی سکویی مقابل کاج دلا سیگنوریا (مرکز حکومت فلورانس) قرار داشت و سپس به گالری Galleria dell’Accademia فلورانس منتقل شد تا از خراب شدنش جلوگیری شود. اما جایگاه اصلی و اولیه او در مقابل کاخ خالی نمانده و حالا یک ماکت به نیابت از اثر اصلی آنجاست.